Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Titrek Kavak ( Populus tremula )

---

Kolay ürer, hızlı büyür, kök sürgünü verir ama çelikle üretilmez. Tohumla üretilir. Titrek kavaklar 2300 metrenin üzerindeki yüksekliklerde bile yaşar. Yaprakları en hafif rüzgarda titreşir. Titrek Kavak tohumlarının çimlenme yeteneği çok yüksektir fakat bu özelliklerini kaç gün içinde yitirirler.

Anayurdu bilinmemekle birlikte Batı Avrupa, Kuzey Afrika’dan Asya içlerine, Sibirya ve Japonya’ya kadar birçok alanda doğal yayılış gösterirler. Titrek kavak çalı ya da ağaç formunda gelişen bir bitkidir. En çok 20-30 m’ye kadar uzayabilirler. Yuvarlağımsı veya yumurtamsı biçimli, kenarları dişli, yeşil renkli yaprakları; aynı ağaç üzerinde yapraklarından önce ayrı ayrı açan erkek ve dişi eşeyli, yeşilimsi, tırtılsı biçimli çiçekleri vardır. Bu ağacın yaprak sapları yanlarından basılmış yapıda olduğundan, yaprakları en hafif rüzgârda bile sallanır. Bu yüzden ağaca titrek kavak adı verilmiştir. Geniş ve yuvarlak bir tepe yapar. Tepe çapı maksimum 10-15 m.dir. Budamaya yatkın bir ağaç türüdür. Optimal şartlarda hızlı büyürlar.

Ülkemizde hemen hemen bütün ormanlık bölgelerde yetişen öncü bir türdür. Göknar, sarıçam, kayın ve karaçam ile karışık meşçereler kurar. Titrek kavaklar 2000 metrenin üzerindeki yüksekliklerde bile yaşar.

Madence zengin, nemli, kumlu-killi topraklarda ve yeraltı suyuna yakın olan çevrelerde iyi gelişir. Kurak ve nispeten az verimli topraklarda da yetişir. pH=4-5 optimal olup 7’den büyük olduğu kötü koşullarda kentlerde öncü ağaçtır.

Ilıman ve serin İklimleri sevmekle birlikte değişik iklim koşullarına adaptasyonu yük­sektir. Tohumların etrafında yünsü tüy demetleri vardır. Tohum olgunlaşma zamanı Mayıs-Haziran’dır. Daha sonra tohumlar rüzgarla uçarak dağılırlar. Nemli topraklarda çimlenme gücü bulan tohumlar bu yeteneğini çabuk yitirirler.

Sığ fakat geniş yüzeylere dağılan yayvan kök sistemi geliştirir. Kök sıkışıklığına karşı hassastır.

Meyveler Mayıs ayında görülür. Çiçeklenme Mart-Nisan aylarında ve yapraklanmadan önce olur. Çiçekleri dioiktir. Erkek çiçekler 4-11 cm. uzun, silindirik, 2 cm. çapında ve koyu kahve renklidir. Dişi çiçekler 10 cm. uzundur. Yapraklar ovalimsi, yuvarlak biçimli, kenarları dalgalı, 6-8 cm. uzun saplı, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü mavimsi-yeşildir. Çok miktarda sürgün verme kabiliyeti vardır. Genç sürgünler parlak cilalı kahve-sarı renklidir. Kuvvetli kütük sürgünü verir. Tohumlar Mayısta dökülür.

Sonbahar ve erken ilkbaharda sert çelik, ilkbaharda yumuşak çelik ve kök çeliği ile üretilir. Tohumla üretimi zordur.

Odunu çok elastik ve yumuşak olup kolay işlenir. Grupların içinde soliter ya da yamaçların, çıplak alanların, ve kıyıların tespitinde veya rüzgar koruyucu olarak kullanılır. Yapraklan hafif bir rüzgarla bile titrer. Sonbahar renklenmesi altuni sandır. Öz çürüklüğü yapar. Gövde ve dallar çok sayıda belirgin ve yatay lentisellidir. 

Titrek Kavak kabuk ve yaprağından elde edilen çay, tentür ve natürel ilaçlar başta romatizma çeşitlerinden artritis (eklem iltihaplanması), artroz (eklemlerin bozulması), kas romatizması, sabah uyuşukluğu, ağrılı, şiş ve iltihaplı diğer romatizma türlerine karşı kullanılır.

Kabuklarında salisin ve papulin adlı glikozitler bulunan, ateş düşürücü ve romatizma ağrılarını teskin edici olarak kullanılan söğütgiller familyasından bir bitki.

---