Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Ülkemize Endemik Yeni Bir Bitki Türü Keşfedildi " G. izzet-baysalii"

---

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Botanik Anabilim Dalı’nda görev yapmakta olan Doç. Dr. İsmail Eker ve Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mehmet Sağıroğlu, Karaman’ın Sarıveliler ilçesinde Türkiye’ye endemik yeni bir kılıçotu türü keşfetti etti.

Keşfedilen edilen tür. Gladiolus izzet-baysalii, Güney Anadolu'da Karaman ilinden yeni bir tür olarak tanımlanmış ve resimlenmiştir. Gladiolus izzet-baysalii, Türkiye'deki Gladiolus türlerinin hiçbirine morfolojik olarak yakın değildir. G. illyricus ve G. hamzaoglui ile habitus açısından bazı benzerlikler gösterse de, G. izzet-baysalii tunik yapı, yaprak sayısı, çiçek salkımı, periant, anter, stil, kapsül ve tohum özellikleri bakımından önemli farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada yeni türün tanısal morfolojik özellikleri, yayılışları, korunma durumları, habitatları ve ekolojik özellikleri ele alınmış olup, G. izzet-baysalii, G. illyricus ve G. hamzaoglui tohumlarının mikromorfolojik özellikleri de stereomikroskop ve SEM analizleri kullanılarak incelenmiş ve karşılaştırılmıştır.

Doç. Dr. İsmail Eker, keşfedilen yeni kılıçotu türüne İzzet Baysal’ın adını, Latince "G. izzet-baysalii", Türkçe olarak ise "Beykılıcı" adını verdiklerini sosyal medya hesabından duyurdu.

Gladiolus, Iridaceae ailesinden kılıçotu olarakda bilinen çiçekli bitki cinsidir. Korm simetrik, ovoid ila neredeyse küreseldir. Gövde yaprakları iki ila çok sayıda olabilir. Bunlar yeşilimsi ve kılıç formludur. Çiçekler gevşekçe ya da yoğunca dağınıktır. Doğal olarak Asya, Akdeniz Havzası, Güney Afrika ve tropikal Afrika'da yayılış gösterir. Çeşitliliğin ana merkezi Cape floral bölgesidir.Latince "gladius" (kılıç) kelimesinden türetilmiş olup, yapraklarının kılıç formuna (ensiform) işaret eder.

Gösterişli çiçekleri nedeniyle süs bitkisi olarak kullanılan kılıçotunun şu ana kadar bilinen 300 civarında türü bulunmaktadır. Ekonomik ve ticari değeri olan kılıçotu bitkisi tıp alanında da kullanılmakta olup, En son teşhis edilen tür ile birlikte Türkiye’de bulunan kılıçotunun tür sayısı 14’e çıkmıştır. Bu türlerin 9’u ise Türkiye’ye endemiktir.

Bitkinin Ülkemiz'deki taksonları şunlardır.

Gladiolus anatolicus (ekinçiçeği)

Gladiolus antakiensis (al kılıçotu)

Gladiolus atroviolaceus (kıraç süseni)

Gladiolus attilae (kuzgunkılıcı) endemik

Gladiolus halophilus (çorak kılıçotu) endemik

Gladiolus humilis (bodur kılıçotu) endemik

Gladiolus illyricus (osman çiçeği)

Gladiolus italicus (kılıçotu)

Gladiolus kotschyanus (çayır kılıçotu)

Gladiolus micranthus (ince kılıçotu) endemik

Kılıçotu bitkisinin örneklerini 2012 yılında toplayan ve örnekleri bitki müzesine koyan Eker, 2021’de Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mehmet Sağıroğlu’yla Karaman’ın Sarıveliler ilçesine tekrar giderek yeni örnekler toplamış, Bitkinin çiçek, meyve ve tohum bakımından diğer türlerden farklı olduğunu ve Türkiye’ye endemik yeni bir kılıçotu türünü keşfetmişlerdir. Yapılan çalışma "phytotaxa" da yayımlanarak yeni bitki türü dünya litaratürlerinde yerini almıştır. Çalışmanın orjinalini incelemek isteyen arkadaşlar aşağıdaki linge tıklayarak orjinal çalışma metnine ulaşabilirler.

https://www.mapress.com/pt/article/view/phytotaxa.527.2.2

Fotoğraf:  Doç. Dr. İsmail Eker

---