Yumurtlayan memeliler - Dikenli karıncayiyengiller - Tachyglossidae

Dikenli karıncayiyengiller (Latince: Tachyglossidae) yumurtlayan bir memeli familyası. Ekidne olarak da bilinir. Ornitorenk ile birlikte tek delikliler takımını oluştururlar.

Bu familya 2 cinse bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya ve Yeni Gineye ile kısıtlıdır.

Dikenli karıncayiyenler ilk bakışta bir kirpiye benzeselerde kirpiler ile yakın akrabalıkları yoktur. Dikenleri yaklaşık 6 cm uzunluğa ulaşır ve içleri boştur. Renkleri kahverengi veya sarımsı olabilir. Bazılarının kılları o kadar uzundur ki, dikenleri kılların arasında görünmez. Soğuk iklimlerde yaşayanların kılları daha uzun, sıcak iklimde yaşayanların ise diğerlerine göre daha kısa olur.

Kısa gagalı karıncayiyenler 35–53 cm uzunluğa ve 2,5–7 kg ağırlığa, Uzun gagalı karıncayiyen ise 45–77 cm uzunluğa ve 16 kg ağırlığa ulaşabilirler.

Tüm tek deliklilerde olduğu gibi dikenli karıncayiyenlerde de cinsel organ, idrar çıkış yolu ve bağırsak çıkışı tek bir delikte birleşir.

Türden türe 31° ila 33 °C olan vucut ısısı diğer memelilerde olduğundan daha düşüktür.

Dikenli karincayiyenler etoburdur. Çok küçük bir ağızları olduğu için avları da karınca veya solucan gibi küçük hayvanlardan oluşur.

Üreme zamanları haziran ile ağustos ayları arasındadır. Bu zaman diliminde davranışları da tamamen değişir. Normalde yalnız yaşayan dikenli karincayiyenler kervan şeklinde peşpeşe gezmeye başlarlar. Bu kervanın en önünde yürüyen hayvan dişidir ve bu dişi bireyi sayıları ona kadar varabilen erkek bireyler takip eder. Bu takip bazen günler bazende haftalarca sürebilir. Bu süre içersinde erkek hayvanlar ağırlıklarının % 25ìni kaybedebilir. Dişi hayvan çiftleşmeye hazır olduğu zaman sımsıkı yere tutunur. Erkek hayvanlar dişinin etrafında yeri kazarak ona yaklaşmaya çalışır ve birbirlerini dişiden uzaklaştırmaya çalışırlar. Sonunda en azimli erkek dişi ile çiftleşir. Erkek ve dişi sonra tekrar kendi yollarına giderler. Dişiler senede bir kez çiftleşirken erkek bireyler derhal diğer bir dişinin peşine takılıp yeni bir kervan oluşturabilir veya yeni kervanlara katılabilir.

Dişi çiftleştikten yaklaşık 3 - 4 hafta sonra 2 ya da 3 yumurta yumurtlar. Bu yumurtalar bir üzüm büyüklüğünde, krem rengi ve yumuşak bir yapıya sahiptir. Dişi yumurtladıktan sonra hemen yumurtayı kuluçka kesesine koyar ve orada 10 gün muhafaza eder. 10 gün sonra dünyaya gelen yavru yaklaşık 15 mm büyüklüğünde ve tamamen çıplaktır. Dişinin kuluçka kesesinin içinde de memeleri vardır. Yavru birey yaklaşık 8 hafta bu kesede yaşar ve sonra dikenleri büyümeye başladığı için keseyi terk etmek zorunda kalır. 7 ay sonra süt emmeyi bırakır ve doğumundan bir yıl sonra annesini terk eder.

Dikenli karincayiyenlerin 20 yaşına kadar yaşayabildikeleri bilinmektedir. Bazı hayvanat bahçelerinde 50 yaşına kadar yaşamış olanları da mevcuttur.

Ayrıca REM uykusuna giremeyen tek memelidirler.

Dikenli karıncayiyengiller ve yakın akrabaları olan ornitorenkler yumurtlamalarına rağmen memeli sayılırlar. Çünkü memeliler üreme yöntemleri ile değil evrimsel akrabalıkları ile sınıflandırılırlar.

Bütün diğer memeliler ile ortak paylaştıkları özelliklerinin bazıları, yavrularını süt ile emzirmeleri, üç adet kulak kemikcikleri ve postları olması. En ilkel memeliler de büyük olasılıkla tek delikliler gibi yumurtlayarak üremiş olduklarına rağmen etenelilerin veya keselilerin ataları tek delikliler değildir ve bu taksonların ortaya çıkmalarından sonra gelişmişlerdir. Diğer memelilerden farklı olarak yumurtlama özelliklerini muhafaza etmişlerdir.

Sınıflandırma

Âlem:    Animalia (Hayvanlar)
Şube:       Chordata (Kordalılar)
Sınıf:    Mammalia (Memeliler)
Alt sınıf: Protheria (İlkel memeliler)
Takım:    Monotremata (Tek delikliler)
Familya: Tachyglossidae (Dikenli karıncayiyengiller) Gill 1872
Cinsler:

- Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus)
- Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus)

Kaynaklar:

M. L. Augee: Echidnas of Australia and New Guinea. University of New South Wales (UNSW) Press, Kensington 1997. ISBN 0-86840-046-7
Bernhard Grzimek: Grzimeks Tierleben. Bd 10. Säugetiere 1. Bechtermünz, Augsburg 2000. ISBN 3-8289-1603-1
John A. Long. u.a.: Prehistoric Mammals of Australia and New Guinea. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2003. ISBN 0-8018-7223-5
Nowak, Ronald: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999. ISBN 0-8018-5789-9
Peggy Rismiller: The Echidna. Australia's Enigma. Hugh Lauter Levin Associates, 1999. ISBN 0-88363-788-X

#yumurtlayan #memeliler #dikenli #karıncayiyengiller #tachyglossidae