Zoolojik Nomenklatur Nedir
Hayvanlar iki isimle isimlendirilmektedir (Linne).
Bir ülkede, belki bir ülkenin farklı bölgelerinde hayvanlara verilen isimler birbirinden farklı olacaktır. Aynı hayvana oradaki insanların kendi diliyle farklı isim vermesi en doğal sonuçtur. Bu sorunlar ikili isimlendirme ile aşılmış bulunmaktadır. Çünkü bu isimler verilirken ikisi de bugün için kullanılmayan dillerden ya latince ya da eski yunanca karşılıkları ile verilir. Eğer bu dillerin dışında isim verilecekse, bu isimler de ya latinceleştirilir ya da yunancalaştırılır. Bunun sonunda o hayvanın tüm dünyada geçerli bir ismi olur. Örneğin Musca domestica dünyanın her yerinde evlerde canımızdan bezdiren karasinektir. Afrika’da da Asya’da da Amerika’da da hep aynıdır. İşte bunlar uluslararası bir organizasyon ile yapılmaktadır. Tüm dünyadaki hayvan taksonomistleri organize olarak, kavramları standardize etmek, herkesin kullanabileceği ortak kurallar oluşturmak amacıyla çeşitli yıllarda (1901 Boston, 1904 Berlin, 1907 Boston, 1910 Graz, 1913 Monaco, 1927 Budapeşte, 1930 Padua, 1948 Paris), 1953 Kopenhag, ve 1958 Londra) bir araya gelmişlerdir. Bu toplantılar özünde başlangıç niteliğini aşmamıştır
Londra’da 1958 yılında yapılan 15.nci toplantıda önemli bir adım atılmış Aristo’nun tipolojik düşüncesi ile populasyon düşüncesi bir arada ele alınarak bir kitap hazırlanmıştır (Zoolojik İsimlendirme Yasa Kitabı). Buna uygun olarak 6 Kasım 1961 tarihinde tüm dünyada geçerli bir metin yayınlandı (International Code of Zoological Nomenclatura). Bu metinde yer alan kurallara uymayan yayınların geçerliliği olmayacaktır. Bu metinin bazı maddeleri 1963 yılında Washington’da yapılan 16.ncı kongrede değişikliğe uğramış ve bu değişiklik de basılarak yürürlüğe girmiştir. Hiçbir yasa değişmez değildir. Bu yasada da mutlaka değişiklikler olacaktır. Ancak olaya bir düzen getirmesi bakımından önemli bir adımdır. Ama tüm yasalarda olduğu gibi yenisi çıkana kadar, eskisi yürürlüktedir ve geçerliliğini korumaktadır. Araştırmacıların bu yasalara uyması zorunludur. Aksi durumda ciddiye alınmazlar.
Hayvanlar isimlendirilirken ismin stabilitesine önem verilir (sözü edilen yasanın 23.ncü maddesi), öyle sık sık değiştirilmesi istenmez. Yanlışlıkla aynı hayvana farklı isimler verilmişse, ilk isim geçerli olur (priorite yasası). Daima en eski isim geçerlidir Bazen belli bir cins adı altında verilen tür isimleri, daha sonraki uygulamalarla değişik cinsler altında da verilebilir. Normal olarak tür ismini veren araştırıcının ismi tür isminin yanında yer alırken, bu gibi değişiklik sonunda o tür başka bir cins altında verildiğinde tür ismini verenin adı bu kez parantez içinde verilir. Örneğin bir yengeç türü olan Cancer maenas Linnaeus (kısaca L. yazılabilir), daha sonra yapılan çalışmalarla bir başka cins altında (Carcinus) verildiğinde Carcinus maenas (Linnaeus ya da sadece L.) şeklinde yazılır. Bunun anlamı maenas tür isminin Linnaeus tarafından başka bir cinsin türü olarak verildiğidir
Prioritenin bir başka uygulaması da günümüzde daha az kullanılmaya başlanılmasına karşın, sinonim uygulamasıdır. Bir hayvana verilen birden fazla isim, en eski ismin altında sinonim listesi olarak verilir.
Sınıflandırmada uygulanan önemli bir konu da deskripsiyonunu (betimlemesini) yaptığınız tür için bir örnek tip seçmektir. Şayet türünüz bilim dünyası için yem ise, bu seçtiğiniz örnek (holotip ya da typus) tüm ayrıntıları ile tanımlanıp şekil ve fotoğraflarla desteklenir. Seçilen örnek o türü en iyi aksettiren özelliklere sahip olmalıdır. Yayından sonra bu örnek en iyi şekilde saklanır. Saklandığı müze ya da benzeri oluşumdan dışarıya çıkarılmaz. Onu görmek isteyen bilim adamı gelir görür. Ancak aynı anda toplanan ve holotip ile benzer özellikler gösteren diğer örnekler de saklanır. Bunlar paratip, holotipin karşı eşeyinden olanlar da allotip olarak isimlendirilir. Holotipe benzeyen daha sonradan tanımı yapılmış örnekler sintip (ya da kotip) olarak isimlendirilir. Sintipler arasından holotipin kaybolması ya da yıpranması durumunda onun yerine geçmek üzre seçilen tiplere de lektotip denir. Lektotipin seçilmesi ile geriye kalan sintiplere de paralektotip , holotipin bulunduğu yerden alınan örneklere de terratip denir. Holotip ve ona yakın diğer tipler de kaybolabilir Bu kez onların yerine geçmek üzre toplanıp betimlenen tür neotiptir.
Tür için olduğu gibi daha büyük kategoriler için de tipler vardır. Örneğin cins tipi. Sistematik kategorilerden sadece tür ve daha altındakiler reel kavramlardır. Bunlar elle tutulabilir ya da gözle görülebilir. Tür üstündeki ilk kategori olan cins bile bu tanıma uymaz. Onu elle tutamaz, gözle algılayamazsınız. Bu nedenle bir cins bilim dünyasına sunulacaksa bir türle birlikte sunulur. İşte cinsi cins yapan bu tür, cins tipidir. Bunun gibi örnekleri daha üst kategorilere de uygulamak olasıdır.
Hiyerarşik Sistem
Sistem kendini oluşturan alt birimlerden oluşur. Hatta bunlar alt sistemler de olabilir. Sistematikte daha önce de sözü edildiği gibi kategoriler vardır. Bunlardan biraz önce de sözü edilen reel kavram olan tür kategorisi baz olarak alınır ve diğerleri üst kategoriler olarak birlikte nitelendirilir.
Sistematik
-
Sivrisineklerin Sınıflandırılması
-
Türleşme nedir ? Doğal türleşme şekilleri nelerdir ?
-
Bloom Taksonomisi Nedir?
-
FİLOGENETİK SİSTEMATİK
-
FİLOGENİ
-
Taksonominin Tanımı
-
TAKSONOMİNİN ÖYKÜSÜ
-
Metazoa’ nın Yapı Planı ve Ortaya Çıkışı
-
Hayvanların Organizma Alemindeki Yeri
-
Evrimin Ana Hatları
-
Filogenez ve Sistem
-
Homoloji kavramı nedir
-
Sistematiğin Yöntemleri
-
Yüksek Kategoriler - Regnum - Diviso - Ordo
-
Sistematikte Tür Kategorisi