Doku hormonları
Doku hormonları; Relaksin, Angıotensin ve Eritropoetin olmak üzere üç ana başlıkta incelenir. Doku hormonların teşekkülü ile etkili olduğu yer aynı yerdir. Mesela bu noktada metabolizmaya ara ürün olarak minimum seviyede etki ederler. Doku hormonları bulundukları ortamın kan basıncı vb. faaliyetleri kontrol edip, daha çok doku içi sıvıların basıncı ile kan basıncı arasında denge kurarak besin, su ve gaz alışverişini sağlamada yardımcı olur. Bunlar mide, barsak parahormonlarından daha basit yapılı olup, özellikle kompleks ve çok yönlü reaksiyonlara iştirak ederler.
Relaksin
Relaksin özellikle doğumu kolaylaştırıcı olarak vücutta yer alan bağ dokunun elastiki hale gelmesini sağlayan hormondur. Söz konusu hormonun sentez edemediği durumlarda tedavi için ilaç verilmesi icap eder.
Eritropoetin(EPO)
Eritropoetin böbrekten eritrosit yapımını uyarmak için salgılanır. İşte bu amaçla salgılanan salgıya ESH hormonu denmektedir. Aynı zamanda eritropoetin demir(Fe)’in eritrosite girmesini sağlar.
Mide bağırsak parahormanları
Gastrin
Gastrin midenin pilor mukozasında üretilmektedir. Ayrıca gastrin kan yoluyla mide salgısı yapan hücrelere taşınıp, bu hücrelerde HCl (Hidroklorik asit) yapımı uyarılır. Bu arada vagus siniri ise mide salgısını artırır. Şayet gastrin salgısı çok artarsa pepsinde o oranda yapılmaya başlanır. Gastrin aynı zamanda tek zincir yapıda bir polipeptit salgısıdır.
Pepsin
Mide öz suyundan salgılanan HCl (Hidroklorik asit)'in yetmediği durumlarda pepsin devreye girmektedir. Mideye inen besinlerbesin cinsine göre ya gastrin-pepsin, ya da sadece gastrin veya sadece pepsin salınmasına neden olur. Yani pepsin salgısı proteinleri etkileyip peptonları parçalamakta, derken besinlerin küçülme işlemi gerçekleşir. Bilindiği üzeremide boş haldeykensindirme özelliği olmayanpepsinojen durumunda bulunur. Dolayısıyla pepsinojen refleks stimulasyon ve gastrinin kimyasal etkisi altında kimyasal öğütücü diye bilinen HCl tarafından aktif pepsin (parçalayıcı enzim) haline çevrilir. Dahası besinlerin mideye girişiyle ilgili işlemler oto katalitik olarak kendiliğinden yürür. Şayet mide aşırı doygun ise bu durumda sindirim güçleşir. O halde ne yapmalı? Elbette ki pratik bir metotla pepsinojenin pepsine dönüşme işleminin tersi uygulanır. Yani pepsin pepsinojene dönüşür. Böylece HCl salınmasının önüne geçilmiş olunur. Pepsin sindirimle ilgili proteinleri proteaz ve peptonlar vasıtasıyla parçalar, fakat aminoasitlere kadar parçalayamamaktadır. İşte bu yüzden buna eksik sindirme denilir. Dolayısıyla pratikte (tedavide) pepsin ihtiva eden bazı haplar verilerek peptonların sindirilmesine yardım edilir. Bu bakımdan pek az pepsin ihtiva eden bu haplar parahormon olarak yerini alırlar.
Secretin
İnce bağırsak mukozasında asit timus uyarıcılarının etkisiyle secretinler hâsıl olup bunlar kana verilerek pepsin salınmasını hızlandırırlar. Secretin aynı zamanda 27 amino asitten oluşmuş bir polipeptit dizisi olup duodenum mukozasında teşekkül eder. Ayrıca secretin pankreas öz suyunun ince bağırsağa akıtılmasından sorumludur. Fakat secretin öz suyu deudenium gastriti olanlarda duodenum mukozasına HCl gibi tesir edip yanmalara sebep olmaktadır.
Hormon etkisi gösteren maddeler (Parahormonlar)
Uyardıkları dokularda sentez edilip kan yoluyla taşınmaya gerek kalmadan aynı dokuda görevlerini yürüten hormon benzeri salgılara parahormonlar adı verilir. Parahormonların çoğu protein kalıbında amino asit dizilerinden yapılmıştır. Yani çoğunlukla küçük moleküller olmayıp kısa zincirli polipeptit ve proteinlerden ibarettir. Parahormonlar iç salgı bezlerinde salgılanmazlar. Aynı zamanda kan yoluyla ilgili dokulara giderek (hacimsel) integrasyon etkisi de göstermezler. Bu yüzden bunların hormon olup olmadığı kesin belli değildir.
İltihap dokusunda teşekkül eden Leukotoxin, pyridoxin(vitamin B6), melanofor melanin konsantrasyonuna etki eden ve epifizden çıkan melatoninve Trotropinler parahormonlardır. Keza sindirim mukozalarında meydana gelen bir kısım hormonlar sindirim sistemi üzerinde etkisini gösterip, bu tip parahormonlar intestinal dış salgıları çoğaltan sekretogog olarak bilinirler. Diğer bir grup ise ilgili dokularda etkisini gösterip, bunlar serotomin, histamin ve tiramin maddeleridir. Bu maddeler birçok yaptırıcı etkilere sahiplerdir.
Genel Biyoloji
-
Protista Alemi ve Genel Özellikleri
-
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
-
Ses Nedir ? Ses Nasıl Oluşur?
-
Kültürü Yapılan Fitoplankton Türleri Nelerdir?
-
Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü Nedir?
-
Ribozom ve Protein Sentezi
-
Mikrotübüller ve İplikçikler
-
Hücre Zarları
-
Lipid Çift-Katmanın Keşfi
-
Biyoreaktör
-
Telomerler ve İnsan Telomerinin Kristalik Yapısı
-
Hücre Biyolojisinin Tarihsel Gelişimi
-
Hücre biyolojisi nedir ?
-
Biyolojik Çeşitlilik Nedir ?
-
Sinir Sistemi Yapısında Bulunan Hücre Tipleri ve Özellikleri Nelerdir?