Böcekler İçin Çevre Dostu Öneriler
Canlılar içinde en büyük grubu oluşturan böceklerin birkaç yüz türü tarım ve insan sağlığı açısından ekonomik zarar oluşturmaktadır. Özellikle 1950’lerden bu yana sentetik kimyasal zehirlerin yaygın olarak kullanılması çok önemli çevre ve sağlık sorunlarına yol açmıştır. Son yıllarda bu açmazdan kurtulmanın yolları üzerinde önemle durulmaktadır.
Bahçe ve evlerimizde zararlı olan başlıca böceklerin ana grupları şunlardır:
Yaprakbitleri
Yaprakpireleri
Beyazsinekler
Kabuklubitler ve Koşniller
Yeşilkurt
Danaburnu
Bozkurtlar
Manas
Teke böcekleri
Hamamböcekleri
Çoğunlukla gruplar halinde bulunan Yaprakbitleri, Yaprakpireleri, Beyazsinekler, Kabuklubitler ve Koşniller bitkileri sokup emerek; Yeşilkurt, Danaburnu, Bozkurtlar, Manaslar ve Teke böcekleri ise bitkilerin çeşitli kısımlarını ısırıp çiğneyerek önemli zarar oluşturur. Hamamböcekleri de çoğunlukla yaşam alanlarımızda karşımıza çıkar.
Böceklerle savaş yerine bütüncül bir yaklaşım amaçlanmalıdır. Uygulanabilecek çevre dostu yöntemler zararlı etmene göre değişmekle birlikte genel olarak kuvvetli ve sağlam bitki yetiştirmek, ekim-dikim ve hasat zamanını ayarlamak, nöbetleşe bitki yetiştirmek, yetiştirme ortamını bitki artıklarından ve yabancı otlardan arındırmak gibi kültürel önlemler ilk sırada yeralır. Bazı böceklerin renk, ışık, besin ve eşeysel kokulara yönelimlerinden yararlanılarak geliştirilen çeşitli tuzak sistemleri de izleme ya da kitlesel yakalama amacıyla kullanılmaktadır.
Kültür bitkilerindeki zararlıların üzerinde yaşayan ve onlarla beslenme ilişkisi olan yararlı canlılar, predatörler (avcılar), parazitoitler (asalaklar) ve patojenler (hastalık etmenleri) olarak gruplandırılmaktadır. Başlıcaları arasında Yedinoktalı gelinböceği, Küçük gelinböcekleri, Parlak siyah gelinböcekleri, Minik korsan tahtakuruları, Zürafagörünüşlü tahtakuruları, Avcı tahtakuruları, Altıbenekli avcı trips, Altıngözlü böcek, Arıbenzeri avcı sinekler, Avcı akarlar, örümcekler, birçok asalak arı ve sinek türü böceklerle, böcekleri hastalandıran bakteri, virüs ve fungus gibi etmenler sayılabilir.
Öncelikle bu yararlı canlıların korunması, etkinliklerinin ve yoğunluklarının arttırılması amaçlanır.
Yararlı böceklerin erginleri genellikle polen, nektar, balözü veya tatlımsı maddelerle beslenir. Bunun için bahçelerde ayçiçeği, papatya, kadife çiçeği gibi çiçekli bitkilerin bulundurulması önerilir.
Çiçeklerin azaldığı dönemde yararlı böceklerin beslenmesi için bitkilere şekerli su püskürtülebilir.
Yararlı böcekler aşırı sıcak ve soğuklardan korunmak için bitkilerin yarık ve çatlaklarını, kabuk altlarını ve korunaklı yerleri seçer. Bunun için bahçelerin etrafında rüzgar kıran bitkiler ve çit bitkileri yetiştirilmesi gerekir.
Yararlıların kış soğuklarından korunması için sonbaharda ağaç ve çalıların gövdesine kenevir çuval veya oluklu mukavva sarılmalı ve kışı geçirmeleri sağlanmalıdır.
Bitkilerin üzerinde veya çevresinde bulunan karıncalar yararlı böcekleri uzaklaştırır. Bu nedenle ev yapımı ilaçlar kullanılarak etkisiz duruma getirilmeleri önerilir.
Tozlu yol kenarlarındaki bitkiler üzerine yapışan tozların yıkanarak arındırılması etkili olur.
Zararlıların yönetiminde ilaç uygulamasına karar verildiyse, öncelikle yararlılara olumsuz etkisi olmayan ev yapımı ilaçlar seçilmelidir.
Kaplama ilaçlama yapmak yerine, sadece zararlının bulunduğu yer seçilmeli, nokta ilaçlama veya şerit ilaçlama yapılmalıdır.
Uygun durumlarda mısır, susam, yonca, ayçiçeği gibi çekici bitkilerin bahçelerde bulundurulması önerilir.
Çiçekli bitkilerin tozlaşmasında çok etkili olan balarıları, Bombus arıları gibi tozlayıcı böcekler korunmalıdır. Özellikle meyve ve sebze bahçelerinde verimi arttırmak için balarısı kovanlarının bulundurulması önerilir.
Bu önlemlerin yanısıra, ekonomik ve ekolojik bir çözüm olan sarımsak-acı biber karışımı, soğan-sarımsak-acı biber karışımı, soğan-acı biber karışımı, nane-soğan-acı biber karışımı, acı kırmızı biber, ısırgan otu, arap sabunu-alkol karışımı gibi ev yapımı ilaçlardan da yararlanılabilir.
Çeşitli bitkilerdeki deneme sonuçları ve yan etkiler hakkında yeterli veri olmaması nedeniyle, doğal yollarla elde edilse de, ev yapımı ilaçların kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar olduğu unutulmamalıdır.
Ev yapımı ilaçlar bitkinin küçük bir kısmına uygulanır. 24 saat beklendikten sonra herhangi bir yan etki görülmüyorsa diğer bitkiler de ilaçlanır.
Organik ilaçların doğada çabuk ayrışması dolayısıyla uygulamaların tekrarlanması gerekebilir.
Bitkilerde birden fazla zararlı varsa, öncelikle zararlıların hepsine veya birkaçına etkili olan ortak kullanılabilecek ilaçlar seçilmelidir.
İlaçların çoğu değme etkili olduğu için zararlılara değmesi gerekir.
Zararlıların çoğu yaprak altında bulunduğu için yaprak altının iyi ilaçlanması gerekir.
İlacı hedefine ulaştırabilecek en uygun ilaçlama aleti kullanılmalıdır.
Bazı zararlı böcek ve akarlar yetiştirme alanının bir bölgesinde görülür. Bu durumda sadece o bölge ilaçlanmalıdır.
Yağmurlu ve rüzgarlı havalarda uygulama yapılmamalıdır.
Doğayı daha fazla kirletmemek ve canlılar arasındaki dengeleri daha fazla bozmamak için, çevre dostu önerileri dikkate almak ve uygulamak büyük önem taşımaktadır.
Kaynak
Tezcan F. 2012. Börtü Böcek İçin Doğa Dostu Öneriler ve Ev Yapımı İlaçlar. 3. Baskı, İzmir, 160 s.
Ziraat Y. Müh. Füsun Tezcan
Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü (Emekli)
Entomoloji
-
Duyarga bacaklılar - Protura
-
İçtençeneliler - Entognatha
-
Böceklerin Anten veya Duyarga Yapıları
-
Böceklerin anatomik yapısı ve vücut kısımları
-
Entomolojiye giriş
-
Entemoloji ya da böcek bilimi hakkında bilgi
-
Bitki zararlısı böcekler
-
Ülkemizdeki Bombus Türleri
-
Bal ve Apiterapi
-
Arı Zehiri Ve Apiterapi
-
Bal Arılarının Taksonomisi, Vücut Yapıları & Gelişme Dönemleri
-
Bal Arısı Kolonisi Ve Arı Irkları
-
Arı Hastalıkları ve Sınıflandırılması
-
BÖCEKLER VE ZARARLARI
-
Böcekler İçin Çevre Dostu Öneriler