Goril Türleri (Gorilla gorilla)
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Alt şube: Vertebrata (Omurgalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
İnfra sınıf: Placentalia - Eteneliler
Üst takım: Euarchonta
Takım: Primates (Primatlar)
Alt takım: Haplorrhini - Kuru burunlu maymunlar
İnfra takım: Catarrhini - Eskidünya maymunları
Üst familya: Hominoidea - İnsansılar
Familya: Hominidae - İnsangiller Gray, 1825
Yaşadığı yerler Afrika'nın geniş ormanlarında Özellikleri Maymungillerin en iri ve güçlüsü, 2 metre uzunluk, 200-300 kg ağırlıkta olanları vardır. Kolları dizlerine erişecek şekilde uzundur. Bitkisel besinler yer. Ömrü 20-30 yıl Çeşitleri Tek türdür. Dağ gorili ve ova gorili olmak üzere iki alt türü vardır. Afrika'nın geniş ekvatoral ormanlarında yaşayan maymunlar (Primates) takımının en iri gövdeli ve güçlü hayvanı. Erkek goril 180-200 cm boyunda ve 200 kg ağırlıktadır. 300 kg gelenleri de vardır. Dişiler daha ufak olup, 100 kilogramı geçmez. Sürüler halinde gezer. Kolları ayak dizlerine kadar uzundur. Göğüs kafesi çok gelişmiş, gözleri yuvalarına gömük ve burnu basıktır. Keskin dişleri vardır. Vücudu kırmızı-esmer kıllarla örtülüdür. Rahatsız edilmedikçe insana pek saldırmaz. Fakat korkunç ve müthiş olarak şöhret bulmuştur. Dört-beş kişi bir gorili zaptedemez. Goril saldırısına uğrayan bir avcı, ilk kurşunda vuramazsa gorilin tırnaklı pençeleriyle parçalanır. Yürürken kolların yumruklarına ve ayak tabanlarının dış kenarlarına basar. Parmak dipleri kısa bir zar ile birbirine bağlı ise de, baş parmaklar serbesttir ve kavrama özelliğine sahiptir. Ayak tabanları içe doğru olduğundan ağaç dallarını kolayca kavrarlar. Ağaç üzerinde dolaşırken tutunacağı dalın vücut ağırlığını çekip çekemeyeceğini uzun kollarıyla deneyip anlamadan üzerine atlamaz.
Goril, haşin ve çok tehlikeli olarak bilinirse de, bu pek doğru değildir. Son derece sakin ve çok az gıda ile doyduğu zaman bile kendini rahat hisseden bir hayvandır. Aslında leoparlar dışında pek korktuğu başka hayvan da yoktur. Hemcinsleri ile de kavga etmez. Goriller genelde küçük aile grupları halinde yaşarlar. Grup, erkek bir lider, 4-5 dişi ile yavrulardan meydana gelir. Grup lideri en az on yaşında olur. Gümüş renkli sırtından dolayı rahatça grup içinde fark edilir. Grubun hareketi lider tarafından yönetilir. Erkek goril, bazan sürüsünde otoriteyi sağlamak için iki ayağı üzerine dikilerek kızgın vaziyette göğsünü yumruklar. Yan yan yürüyerek sinirli kükremeleriyle çevresine gözdağı verir.
Goriller, filiz, yaprak ve meyvelerle beslenirler. Beslenmek için gündüzleri her yerde dolaşırlar.Göçebe olanları her gece bir yerde kamp kurar. Dişi ve yavrular ağaçların orta yükseklikteki dallarında yuva kurarak orada yatarlar. İri gövdeli erkekler ise, ağaç dibinde dallardan yaptıkları basit yataklarda sırtlarını ağaca yaslamak suretiyle oturarak uyurlar. Goriller yuvalarını her gün yeniden tertipleyerek döşerler.
Goriller sadece Afrika'da yaşarlar. Dağ gorillerinin başında uzun bir saç perçemi bulunur. Ova gorillerinde bu yoktur. Dağ gorillerinin nesli, yasak alanlarda avcılık yapanların cinayetleri yüzünden tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Dağ gorilleri sadece Ruanda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Uganda arasındaki Virungas yanardağ silsileleri üzerinde yaşamaktadır. Bunlardan ancak 280-300 kadarının hayatta kalabildikleri tahmin edilmektedir. Ova veya vadi gorilleri diye adlandırılan öteki alt tür ise, Kongo, Gabon, Kamerun, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Orta Afrika Cumhuriyetinde mevcuttur. Bunların sayısı da 15-30 bin arasında tahmin edilmektedir.
Gorillerin en korkutucu durumu, ayağa kalkıp yumruklarıyla kıllı göğüslerini dövmeleri anıdır. Bu sadece karşısındakine ikaz özelliğini taşıyan bir harekettir. Bir saldırının başlangıcı olarak kabul edilmelidir. Yumuşak ifadelerle kendisine hitab edildiği zaman birdenbire sakinleşir. Kişi kaçmaya kalkarsa, en kötü ihtimalle arkasından yetişip sırtına bir ceza ısırığı kondurur. Eğer bağırıp çağırmaya başlanır ve telaşa kapılınırsa, kişiyi öldürmesi ihtimali gibi korkunç bir durum ortaya çıkabilir. Çünkü o da telaş sebebiyle korkmuş ve kendini koruma içgüdüsünü harekete geçirmiştir.
Goriller yavrularına çok düşkün olup, onları göğsünde taşırlar. Dişiler 6, erkekler 8 yaşında erginleşir. Belli bir üreme mevsimleri yoktur.Yavru, 260 gün süren bir gebelikten sonra doğar. Üç yaşından küçük olanlar yuva yapmaz, anneleriyle beraber uyurlar. Tabii düşmanları pars ve insanlardır. Yaşlandıkça renkleri griye döner. Evcilleştirilmez.Hayvanat bahçelerinde uysal gorillere rastlanırsa da bunlara pek güvenilmez.
Kaynak: www.msxlabs.org
Dağ gorilleri (Gorilla Gorilla Beringei) Afrika'da Virunga volkanının eteklerinde Ruanda Uganda ve Kongo'nun içinde bulunduğu bölgede yaşıyor. 95 yıl önce keşfedilen bu türden bu gün sadece 600 tane kalmış durumda. İçsavaş ormanların tahribi ve gorillerin avlanması soylarını tehdit ediyor.
Gardasınız ve treninizin kalkmasına daha çok var bekleme salonunda tek başına oturmaya başladınız ya da bir cafede çayınızı yudumluyorsunuz aniden üzerinizde bir çift göz hissediyor ve bakışlarınızı o yöne doğru çeviriyorsunuz. Güzel bir kadın veya bir erkek olabilirsiniz. Her iki halde de ikinci adım olarak siz de gözlerinizi ondan yana çeviriyorsunuz. Bir zaman sonra sinirleriniz bozulmaya başlıyor. Ayağa kalkıp yanına gitmek ve sizden ne istediğini sormak istiyorsunuz ama bunu bir türlü başaramıyorsunuz. İşte gorillerle olan ilk ilişkiniz de buna benzer bir şekilde başlayabilir.
60'lı yılların başında Afrika'ya yerleşip neredeyse tüm bir yıl gorillerle yaşayıp araştırmalar yapan George Schaller birkaç karşılaşmadan sonra bu 250 kiloluk hayvanların oldukça sakin yaradılışlı olduğunu kanıtladı. Schaller onları izlerken neredeyse kardeşlik bağları kurup kendisinden sonra geleceklere de yardımcı oldu. Ondan sonra goriller üzerindeki araştırmalara Diane Fossey şempanzeler ile ilgili araştırmalara da Jane Goodal devam etti.
GÖZÜNÜZÜ DİKMEYİN
Dağların bu yaratıkları ile karşılaşabilmek ve iyi ilişkiler kurabilmek için Schaller belli bir kurallar dizisi oluşturmuş. Bu kurallar dizisinin başında da ‘‘kesinlikle bir gorilin gözlerine çekinmeden direkt olarak bakmayın’’ geliyor. Bu kuralı gorilleri de insanlara benzettiği ve bir şeye kenetlenmenin onları da sinirli yapabileceği için koymuş.
Şempanzeler insan türünün uzaktan kuzenleri sayılıyor. İnsanın DNA'sı ile maymun DNA'sının arasında sadece %1'lik bir fark bulunuyor. Goriller ise davranışlarından dolayı insana çok daha fazla benzetiliyor. Goriller King Kong filmlerinde olduğu gibi değiller. Tam tersine oldukça sakin öğünlerinde ete yer vermeyen sebze ile beslenen hiyerarşik düzenlerine saygılı büyük hayvanlar. Gorillerin rütbeleri yaşları ile orantılı en yaşlı ve en yüksek rütbeli gorillerin sırtlarındaki tüyler gri renge dönüşmüş. Küçük goriller ise tapılası birer varlık. Karşısına kim çıksa hemen onun koruması altına girebilecek bir yapıya sahipler. Bu kadar büyük bir hayvanın yavruları belki tuhaf görünüyor ama oldukça küçük boyutlarda doğuyorlar. Örnek vererek kıyaslamak gerekirse insan bebeğinin doğduğu zaman annesinin yirmide biri ağırlığa sahip olmasına karşın goril yavrusu doğduğu an anne gorilin kırkta biri kadar.
Ayrıca küçük goril doğduğunda kas yönünden de zayıf. Bu yüzden ilk birkaç ayını annesinin vücudunun üzerinde gezerek ve ağaçlara tırmanarak geçiriyor. Anne sütü ile beslenme dönemi geçtikten sonra yavru gorilin yeme alışkanlığının oluşturulması gerekiyor. Otobur olan goriller tüketecekleri besinleri dikkatle seçmeliler çünkü ormanda yetişen birçok bitki içinde gorillere zararlı zehirli maddeler bulunabiliyor. Ama yavru goriller için endişelenecek birşey yok o annesini izleyip taklit ederek neleri yemesi neleri yememesi gerektiğini öğreniyor. Beyninin ve güçlü hafızası sayesinde de bu alışkanlığı bir ömür boyu sürdürebiliyor.
Gorillerin hayatlarını tehdit eden sadece zehirli bitkiler değil. Ruanda'daki içsavaş kabileler arasındaki soykırım insanların yaşadıkları yerleri işgal etmeleri zenginlerin yetişkin goril ellerini kültablası olarak kullanma isteği ya da duvarlarına goril kafası asma merakı soylarının yok olma tehlikesi ile karşı karşıya getirmiş. Ama insanoğlu onları yok ederek kendinden de bir parçayı geçmişini yok ettiğini bilmeli.
Dağ gorilleri korunuyor
(Gorilla Gorilla Beringei) Afrika'da Virunga volkanının eteklerinde Ruanda Uganda ve Kongo'nun içinde bulunduğu bölgede yaşıyor. Bu tür 95 yıl önce beyaz bir avcının onlardan biri ile karşılaşıp vurmasıyla keşfedilmiş. Bu goriller Dünya Koruma Birliği'nin (İUCN) risk altında olarak belirttiği hayvanlar. Soylarından sadece 600 tane kaldı. Diğer türlere göre tüyleri ve dişleri daha uzun kolları daha kısa. Erkek goril 175 metre boyuna ve 250 kiloya kadar ulaşabiliyor. Dişileri ise neredeyse erkeğin yarısı kadar. Afrika Doğal Hayatı Koruma Derneği 1978 yılında bu türü koruma altına aldı. Ama Ruanda'da çıkan içsavaş yaşam bölgelerini tahrip ediyor. 1995'de sekiz goril öldürüldü neyse ki aynı yıl yeni yedi yavru dünyaya geldi.
150 yıl önce Afrika'da keşfedilen goril türleri başlıca üç ana kategoriye ayrılıyorlar. Bunların arasında en kalabalık olanlar Batı Afrika Düzlük Gorili (Gorilla Gorilla Gorilla) 110 bin adet oldukları söyleniyor Kongo Gabon ve Kamerun'da yaşıyorlar ikinci kategori Orta-doğu Afrika Zaire bölgesinde yaşayan başka bir tür Düzlük Gorili (Gorilla Gorilla Graueri) 10 bin adet oldukları söyleniyor ve son kategori de Dağ Gorilleri (Gorilla Gorilla Brengei) Ruanda Uganda ve Kongo'da yaşıyorlar 600 adet oldukları biliniyor. Bu goril türleri ellerini veya vücutlarının başka bölümlerini kullanan insanlar ya da goril yiyen toplumlar tarafından tehdit ediliyor.
Afrikadaki Ekvator ormanlarında yaşayan iki ırkı vardır: Kıyı gorili (Gorilla gorilla gorilla), Gabon, Kamerun ve Ekvator Ginesinde, dağ gorili (Gorilla gorilla beringel) ise Kivu (Zaire ve Ruanda) bölgesinin yüksek yerlerinde yaşar. Günümüzde yaşayan maymunların en büyükleri olan insansı maymungiller ailesinden siyah tüylü, iri ve kasları güçlü bir maymundur; bacakları kısadır; kollarıysa gelişmiştir. Gözleri derine gömülüdür; köpekdişleri uzundur. Ormanlarda yaşarsa da ağaçlara az tırmanır. Genellikle muz ağaçlarının özleriyle ve bambu filizleriyle beslenir. Goriller çok eşlidir; oluşturdukları topluluklarda baskın bir erkek, daha alt düzeyde erkekler, dişiler ve genç goriller bulunur. Dişi 260 günlük hamilelik sonunda bir yavru yapar ve tam 10 hafta onu emzirir. Birinci ırkın boyu 1.80 m. kilosu 275 kg.; ikincisinin boyu 2 metre, kollarının açıklığı 2. 70 m.dir. Ağırlığıysa kimi kez 250 kiloya ulaşır. Ortalama 35 yıl yaşarlar.
Afrikada yaşayan Memeliler grubuna giren bir hayvandır.
Zooloji
-
Ataks tavuk yetiştiriciliği ve Ataks tavuk özellikleri nelerdir?
-
Omurgalılara Genel Bir Bakış
-
Memelileri diğer canlı türlerinden ayıran bazı özellikler
-
Göz dizilişlerine bakarak örümceklerde familya tespiti
-
Önositoid nedir? Önositoidler nasıl bir yapıya sahiptir ?
-
Adipohemosit nedir?
-
Sferül hücre nedir?
-
Koagülosit nedir?
-
İntegrin nedir? Görevleri nelerdir?
-
Organogenez nedir ? Hangi canlılarda görülür ?
-
Hayvanlarda boşaltım sistemi elemanları nelerdir?
-
Nöral Kristadan Gelişen Yapılar
-
Omurgasızlarda kan hücreleri
-
Deneylerde Neden Fare Kullanılır?
-
İstilacı Türlerin Yayılma Yolları Nelerdir ?