Sadece Bitkileri Enfekte Ettiği Sanılan Viroidler Kimdir?

Merhabalar bugün sizlerle virüslere benzeyen fakat onlardan farklı olan viroidleri inceleyeceğiz. Hadi başlayalım...

Viroidler; normal ışık mikroskobu ile görünmeyen fakat elektron mikroskobu ile fark edilebilen hastalık yapma yeteneğine sahip olan hücrelerde sentezlenerek çoğalabilen RNA molekülüdür. Viroid, hastalık yapma yeteneğine sahip olan ve hücrelerde sentezlenerek çoğalabilen RNA molekülüdür.

1960'ların sonlarında keşfedilen Viroidler, biyoloji dersinde duyduğumuz ve aşına olduğumuz virüslere çok benzerler. Kendi yaşam kriterlerini zar zor karşılayabilen, ancak bir şekilde üremeyi başarabilen ve gittikleri her yerde sorun çıkaran inanılmaz derecede basit organizmalar olduğunu söyleyebiliriz. Çok basit bir yapıya sahip olmasına rağmen viroid RNA, kendi kendini eşleyebilir ve çift sarmal yapısını oluşturabilirler. En büyük viroid genomu 100 amino asitlik bir proteini kapsarlar. Bu yapı tarafından oluşturulan herhangi bir enzim ya da ürünün varlığına dair bir kanıt yoktur. 1971 yılında Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı'ndan Theodor Otto Diener, patates kök kıvrığı hastalığı etkeninin belirli bir protein kılıfı olmayan halkasal yapıdaki küçücük bir RNA olduğunu bulmuştu. Bu yapıya ise daha sonraları viroid adı verilmiştir.

Gerçek hücre yapısına sahip olmamadıklarından bakteri, küf, maya, protoza ve alglerden ayrılırken; kapsid içermedikleri içinde virüslerden ayrılırlar.

VİROİDLERİN YAPISI

1. Viroidler tek zincirli bir RNA molekülünden oluşur

2. Halkasal yapıdadır ve virüslerden daha küçük ve daha basit yapıdadırlar.

3. Koruyucu bir protein kaplaması yoktur

4. 250 ile 370 nükleotit içerebilirler

5. Viroidler enfeksiyon yapıcı özellikteki RNA molekülleridir.

BAZI VİROİD HASTALIKLARI

• Patato spindle tubor viroidi PSTVd (Patateslerde İğ Yumru Viroid Hastalığı) = İlk tespit edilen viroid.

• Citrus exocortis Viroidi CEVd (Turunçgillerde exocortis Viroid Hastalığı) = Türkiye’de görülen viroid.

• Domates Klorlu Cüce • apple scar skin viroidi (Elma Meyve Kırışıklığı)

• chrysanthemum stunt viroidi (Krizantem Klorotik Benek viroid hastalığı)

• Avakado

• Şeftali

• Hindistan cevizinde

• Turunçgillerde Exocortis viroidi Akdeniz Bölgesi’nde çok yaygın görülür Sararma ve kıvrılmış yapraklardaki viroidler bitki hastalıklarının klasik belirtilerinin, viroidlerin kendi RNA'larını, etkilenen bitkinin haberci RNA'sıyla eşleştirerek müdahale etmesinden kaynaklandığına inanılmaktadır.

Viroidler kendilerini bir hücrenin çekirdeklerine sokarak orada sayıca çoğalırlar. Bilinen viroid hayvan hastalığı olmadığı düşünülüyordu. Genelde sadece bitkileri etkilediği biliniyordu. Fakat daha sonra insanda hepatit D'ye sebep oldukları ispatlandı.

HEPATİT D VİRÜSÜ NEDİR?

Hepatit D Virüsü, bilim tarafından bilinen, insanı enfekte eden en küçük virüs türüdür. Hepatit D Virüsü aslında Hepatit B Virüsünün bir uydu virüsüdür ve bu virüs zarfını sağlar. Proteinler Hepatit D Virüsünün oluşumu için gereklidir. • Hepatit D Virüsü viryon partiküllerinin oluşumunda gerekli bir aşama olarak Hepatit D Virüsü, Hepatit B Virüsünün zarf proteinlerini çeker; dolayısıyla Hepatit B Virüsü ve Hepatit D Virüsü, zarf glikoproteinlerini paylaşırlar. İkinci bir tuhaflık ise, Hepatit D Virüsü 'nün yalnızca 1.7 kb uzunluğunda dairesel bir RNA genomuna sahip olmasıdır.

Hepatit D Virüsü, dairesel RNA'ya sahip bilinen tek hayvan virüsüdür. Bu sebeple, Hepatit D Virüsü sıklıkla bir bitki ajanı olan viroidlerle ilişkilendirilir.

Hepatit D Virüsünün Hepatit B Virüsü zarf proteinlerinin varlığına ihtiyacı nedeniyle. Hepatit D Virüsü halihazırda Hepatit B Virüsü ile enfekte olan kişileri enfekte edebilir.

Hepatit D Virüsü, insanlarda viral hepatitin en şiddetli formlarından biri olarak kabul edilir.

Hepatit D Virüsü enfeksiyonu sıklıkla KHB hastalarının karaciğer durumunu kötüleştirir ve sıklıkla fulminan hepatit ve hatta karaciğer yetmezliği ile sonuçlandırır.

Şu anda Hepatit D Virüs enfeksiyonunu tedavi etmek için özel antiviraller yoktur ve Hepatit B Virüsü için geliştirilen antiviraller Hepatit D'yi iyileştirmez. Orta Doğu ve Güney İtalya gibi belirli bölgelerde, Hepatit D/ Hepatit B koenfekte ilişkisi bu bölgelerde yaşayan kişilerde daha yüksek insidansı vardır. • Hepatit B aşısı, Hepatit D enfeksiyonuna karşı koruyucudur.

VİROİD VİRÜSÜ HASTALIĞININ TEDAVİSİ

En çok merak konusu olan şey ise tedavisinin olup olmadığı. Maalesef şimdiye kadar henüz etkili bir tedavi geliştirilemedi, bu nedenle tek önleyici şey dikkatli olmaktır. Yaprak bitlerinin bu küçük patojenleri iletip iletmediği belirsizdir fakat kolaylıkla virüsleri ilettiklerinden dolayı potansiyel bir vektör oldukları kabul edilir.

Viroid Tehdidini Minimumda Tutabilmek İçin Yapılması Gerekenler

1. Bahçe için yalnızca sağlıklı bitkileri seçmek.

2. Uğur böceği gibi böcek avcılarını teşvik ederek ve güçlü böcek öldürücülerin kullanımını ortadan kaldırmak.

3. Yaprak bitlerini bitkilerden uzak tutmak.

4. Kullanılan bahçe aletlerini çamaşır suyu veya ev dezenfektanı kullanarak sterilize etmek

5. Hasta bitkileri derhal çıkarıp atmak.

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Viroid

https://evrimagaci.org/virusler-ve-daha-kucuk-patojenler-virusler-viroidler-ve-prionlar-ile-tanisin-7904

https://dergipark.org.tr/en/pub/tutad/issue/26713/280989

Çaviren Ve Derleyen: SENANUR PEKTANÇ

#viroid # hepatitb # hepatitd # halkasal yapıya sahip virüs # viroid nedir # hastalık