Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Türkiyenin Endemik Çiçeklerine Ait Fotoğraflar

Endemik bitkiler, bulundukları habitatın ekolojik özellikleri nedeniyle sadece o ülkede ya da bölgede yetişen, dünyanın başka bölgesinde yetişme olasılığı olmayan bitkilerdir.

Canlılar doğal engellerle karşılaştıklarında yayılışları kesintiye uğrar, topluluklar parçalanıp farklılaşır. Türlerin gen yapıları değişir ve yeni türler ortaya çıkar. Bir alandaki endemizm oranı o alanın jeolojik olarak eskiliğine, izolasyon derecesi ve süresine, topografik özelliklerine bağlı olarak değişir.

Ülkemizde doğal yaşam son yüzyılda değişik tehditlerin etkisi altında kalmıştır. Yine de öylesine zengin bir doğal yaşamımız var ki, hangi köşesine baksam hayranlığım giderek artıyor. Kuşlar, böcekler, örümcekler derken son zamanlarda bitkiler ilgi alanıma girmeye başladı. Ülkemiz sayıları yaklaşık 10.000 olan bitki türleriyle bu konuda da tam bir cennet. Hele bunlardan 3000’den fazlasının endemik olduğunu düşünürsek…

Bitkiler âleminde yaklaşık 350.000 tür vardır. Ülkemiz, sahip olduğu bitkisel çeşitlilik açısından çok önemli bir hazinedir. Bütün Avrupa’daki toplam bitki türü 12.000 iken, ülkemizde yaklaşık 10.000 tür yer alır (İtalya 5600, İspanya 5000, Yunanistan 5000, Fransa 4500, Almanya 2500, İngiltere 2000). Son yıllarda eklenenlerle alt tür ve varyeteler de eklendiğinde ülkemizde 12.000 civarında takson bulunmaktadır. Türkiye’deki bu çeşitliliğin nedeni bitkilerin yetişme ortamlarının çeşitliliğinden kaynaklanır. İklim ve toprak özelliklerindeki değişiklikler bitkilerin türce çeşitlenmesine neden olmaktadır

Ülkemizde çok sayıda bitki için endemizm geçerlidir. Hele bazıları vardır ki, sadece bir bölgede yetişirler (nokta endemikleri). Toros dağlarının batı ve orta kesimleri, İç Anadolu ile Doğu Anadolu arasındaki geçiş alanları endemizm açısından en zengin yerlerdir. Bolkar dağları 305, Erciyes dağı 190, Amanos dağları 250, Kaz dağları 70 endemik takson barındırır.

Cins düzeyinde endemik olan bitkilerin bulunması çeşitlilik açısından önemli bir göstergedir. Türkiye’de cins düzeyinde endemik olan 15 bitki grubu bulunmaktadır.

Avrupa’daki endemik bitki sayısı 2500 iken, ülkemizdeki endemik bitki sayısı 3500’ dür (İtalya 700, İspanya 500, Japonya 2000, ABD 4000 – Antalya 578, Konya 478, İçel 366).

Sadece Antalya’da bile İspanya’dan fazla, tüm Avrupa’nın beşte biri endemik bitki var. Endemik bitki fotoğrafı için Antalya’yı ziyaret etmek kaçınılmaz görünüyor J

Dile kolay, ülkemizde gördüğünüz üç bitkiden biri endemik (endemizm oranı %34.4). Ve ne yazık ki, üzerlerindeki baskı giderek artıyor. Yok olma tehlikesiyle burun buruna olan pek çok harika bitkimiz var. Türkiye’de tehdit altındaki bitkilerden, yaklaşık 1500 tür, yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Pek çoğunun zaten çok dar olan yayılış alanları koruma statüsüne sahip değildir. Hele bunların bazıları öyle dar yayılışlıdır ki, küçücük bir ya da birkaç alanda bulunan bitkilerimiz bulunmaktadır. Düşünsenize, o minicik alan yok edilirse, o güzel çiçeğin de dünyadaki varlığı sonsuza dek ortadan kalkacak.

Kaynak: http://www.kazimcapaci.com/FR_endemikcicekler.htm

Fotoğraflar: Makale ve fotoğraflar Prof. Dr. Kazım ÇAPACI