KAN DAMARLARININ ve DOLAŞIMIN OLUŞUMU ( anjiogenezis )
Embriyoda damar oluşumu embriyo dışında ve embriyo içinde olmak üzere iki ayrı bölümde gerçekleşir. İlk kan damarları 3.hafta ortasında embriyo dışında vitellus kesesi, chorion ve allontois mezoderminde ortaya çıkar. Erken somit döneminde (2-3 somitlik) embriyo içinde bütün mezenşim boyunca, birbirleriyle karışık ağlar yapan kan adacıkları görülür. Bir süre sonra bu ağlar küçük damarları yaparlar, bunlardan da önemli damar kökleri oluşur. İnsan embriyosu gerekli besinleri, gelişimin 2.haftasında sinsisyotrofoblasttaki laküner ağ içinde akan anne kanından besinlerin diffüzyonu ile sağlar. Embriyo büyürken besin ve gaz değişimini sağlayacak daha gelişmiş bir sisteme gereksinim duyar. Primitif kan damarları vitellus kesesi duvarında vasküler bir şebeke oluşturmak üzere birleşirler. Kan damarları benzer şekilde vitellus kesesi sapı , choriondaki mezenşim içinde de şekillenmeye başlar. Embriyo 3-4 haftalıkken, embriyo içi damarların embriyo dışı damarlarla birleşmesi ve kalbin harekete geçmesi ile çok ilkel bir dolaşım başlar. Vitellin dolaşımı; vitellus kesesi embriyolarının endodermindeki vitellustan zengin hücrelerin çoğalması ve büyümesiyle ortaya çıkar. Vitellus kesesindeki besinler en sonunda bağırsak kanalının endodermal örtüsü tarafından doğrudan emilemeyecek duruma gelir. Vitellus kesesinin vasküler pleksusunda kanın kök hücreleri ve primordiyal germ hücreleri ortaya çıkar. Vitellus kesesi içindeki kapiller ağ, koryoallantois ya da plasenta gelişmeden önceki dönemde embriyonun beslenmesinden ve solunumundan sorumludur. Vitellus venleri daha sonra erişkin portal dolaşımını oluşturur. İnsanda vitellus kesesi rudimenter bir organ olup çabucak köreldiği için, vitellus dolaşımı da kısa zamanda önemini kaybeder. Bunun yerini umblikal (plasental) dolaşım alır. Embriyoda ortaya çıkan damarlar ilk önce simetriktir. İnsan için karakteristik olan asimetrik hale geçiş, ilk kan damarlarının başlangıçta ağ şeklinde belirmesi sonucu mümkün olmaktadır. Zamanla bu ağ içersindeki bazı kısımlar gerileyip ortadan kalkınca sonunda yetişkindeki asimetrik anatomik durum ortaya çıkar. Embriyoda da 3.hf. sonunda kan damarları şekillenir ve embriyonun her 2 tarafında devamlı bir damar şebekesi oluşturmak üzere birleşirler. Önceleri embriyoda 2 dorsal aorta vardır. Daha sonra embriyonun kaudal kısmında birleşir ve tek dorsal aortayı oluşturur. Embriyoda şekillenen kan damarları primitif kardiyovasküler sistemi oluşturmak üzere vitellus kesesi, sapı ve choriondaki damarlarla birleşirler. Kan damarları gelişim süreci anjiogenezis olarak bilinir.
Embriyoloji
-
İndüklenmiş pluripotent kök hücreler
-
HAYVANLARDA ÜREME
-
OMURGALILARDA ÜREME SİSTEMLERİ
-
OMURGALI HAYVANLARDA ÜREME
-
OMURGASIZ HAYVANLARDA ÜREME
-
Embriyo nedir?
-
GAMETLERİN OLUŞUMU
-
Zigotun Yarıklanması
-
KAN DAMARLARININ ve DOLAŞIMIN OLUŞUMU ( anjiogenezis )
-
GELİŞME ve BÜYÜME
-
İNSANDA ÜREME SİSTEMİ
-
Fetal Fizyolojisi
-
Emriyoloji Sunumu
-
Sperm Morfolojisi
-
İNSANDA EMBRİYOLOJİK GELİŞİM
