Narkolepsi Nedir?

Narkolepsi bir uyku bozukluğudur ve aniden uyuma nöbetleri, katapleksi (kuvvetsizlik nöbetleri), hipnogojik hallüsinasyonlar ve uyurgezerlik gibi semptomlarla karakterizedir. Bu durum, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonuyla ilişkilendirilir ve bazen otoimmün bir reaksiyonla ilişkilendirilir. Narkolepsi teşhisi konan kişiler için tedavi seçenekleri mevcuttur, bu nedenle bir uzmana danışmak önemlidir.

En belirgin semptomlarından birisi gece yeterli derecede uyunmuş dahi olunsa gün içerisindeki aşırı uyku eğilimi görülmesidir. Narkolepsi sahibi hastaların en olur olmadık yerlerde ve zamanlarda, kendileri de çoğunlukla farkına varmadan uykuya daldıklarını görmek olasıdır. Gün içerisindeki uyku atakları, bazen kendilerini uyararak bazense uyarmadan, fiziksel olarak uyuma ihtiyacının dayanılmaz olması şeklinde oluşur. Gün içerisindeki kısa uyku durumları birden fazla olabilir. Genellikle kişi bu kısa uykular sonucunda kendisini iyi hissederek uyanır, ne var ki uyku hissi birkaç saat sonra tekrar kendini gösterecektir. Bununla beraber gece uykusu esnasında sık sık uyanma durumları görülür.

Narkolepsi hastalığına sahip bireyde zaman içerisinde bu hastalığın beraberinde getirdiği birtakım bozuklukları da görmek olasıdır. Bütün narkoleptiklerde görülmeyen ama narkolepsinin klasik semptomları arasında sayılabilecek bozukluklar: Katapleksi, hipnogojik halüsinasyon ve uyku felci. Katapleksi kasların fonksiyonunu yitirdiği, anlaşılır konuşulamadığı, boyun ya da dizlerdeki gücün zayıflaması sonucu vücudu çökerten epizodik bir durumdur. Bu epizot aşırı gülme, kızgınlık, sürpriz ya da korku gibi duygusal reaksiyonlar tarafından ortaya çıkartılabilir. Süresi birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar uzayabilir. Kişi epizot boyunca bilincini kaybetmez, yalnızca vücut fonksiyonları felce uğramış olur.

Uyku felciyse uyanma esnasında geçici bir konuşamama ya da hareket edememe durumudur. Bu genellikle korkutucu olsa dahi tehlikeli değildir. Hipnogojik halüsinasyonlar ise son derece canlı, sık sık korkutucu olan , uykuya dalış ve uyanış esnalarında görülen, rüya benzeri bir durumdur. Gündüz aşırı uyku eğilimi, uyku felci , hipnogojik halüsinasyonlar, özellikle yetersiz uyumuş kişilerde de gözlenebilen bozukluklar olmakla beraber, katapleksi yalnızca narkoleptik hastalara özgü bir durumdur.

Bu sayılan semptomlarının tümünü kendinde gösteren hastaların yüzdesi %20 ile %25 arasında değişir.

Narkolepsinin semptomları, özellikle gündüz aşırı uyuma eğilimi ve katapleksi kişinin sosyal, kişisel ve profesyonel yaşamında sık sık ciddi problemlere yol açar ve kişiyi birçok yönden kısıtlar.

Narkolepsi hastalığı kesin bir şekilde nedenselleştirilmiş değildir. Şu ana dek bulunan en somut neden genetik yolla oluşmasıdır. 2004 yılında Avustralya'da narkoleptik insanlardan alınan proteinlerin farelere enjekte edilmesi yoluyla bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda, narkolepsinin "otoimmün" bir hastalık olduğuna ilişkin ipuçları elde edilmiştir. Bu da bağışıklık sisteminin normal beyin dokularına yabancı doku gibi saldırması anlamına geliyor. Nöropeptid hipokretin (uyanıklık sağlar) çoğu hastanın BOS'unda eksik bulunmuştur. Bu da lateral hipotalamusta hipokretin içeren nöronların HLA aracılıklı otoimmün yıkımını düşündürmektedir. Hastaların %98'inde HLA-DRQ 0106 pozitiftir.

Uykudan önce titreme, sürekli halsizlik vb. durumları görmek de olasıdır. Uyku esnasında kişi, dış etkenleri algılayamaz fakat bazılarını hatırlayabilir. Genellikle uyku sürelerinin belirli bir saati olmamasına karşın, bazı hastalar uyku nöbetlerinin vakitlerini saptayabilirler.

Bu tip kişilerde genellikle gece uykusuzluk görülür

Narkolepsi, bir uyku bozukluğudur ve genellikle ömür boyu süren semptomlara neden olur. Bu semptomlar şunları içerebilir:

Aniden Uyuma Nöbetleri: Narkolepsinin en belirgin semptomu, kişinin aniden ve istemsiz olarak uyumasıdır. Bu uyuma nöbetleri, herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir ve birkaç dakika ile yarım saat arasında sürebilir.

Katapleksi: Katapleksi, güçsüzlük nöbetleri olarak adlandırılır. Genellikle güçlü duygusal tepkilere, özellikle kahkaha, şaşırma veya öfke gibi duygusal uyarıcılara tepki olarak kasların ani zayıflamasını içerir.

Hipnogojik Hallüsinasyonlar: Bu tür hallüsinasyonlar, uykuya dalmadan hemen önce görülen gerçek olmayan duyusal deneyimlerdir. Kişi, sesler, görüntüler veya hisler gibi duyusal yanılsamalar yaşar.

Uyurgezerlik: Narkolepsi hastalarının bazıları uykusuzluk nöbetleri veya anormal davranışlar sergileyebilirler. Bu uyurgezerlik nöbetleri, uykunun hafif aşamalarında ortaya çıkabilir.

Narkolepsiye yol açan tam nedenler tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Ayrıca, narkolepsinin, hipokretin adı verilen bir nörotransmitter eksikliği ile ilişkilendirildiği gösterilmiştir. Hipokretin, uyanıklık ve uykunun düzenlenmesinde önemli bir rol oynar.

Tedavi edilmemiş narkolepsi, günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir, bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir.

Kaynak: "Narcolepsy Fact Sheet". 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

#narkolepsi #nedir?