Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Taksonomik Karakterler Nelerdir ?

---

Karakterler her canlı grubu için farklılık gösterebilir. Tüm canlılar için birçok karakter ortaktır. Bir türü diğerlerinden ayırmak için önce onun taksonomik karakterlerine bakmak gerekir. Dünyada yaşayan canlıların birçoğu birbirlerinden birçok yönlerden ayrılabildiği gibi birçok yönden de birbirlerine çok benzerler. Canlıların birbirlerinden farkı az veya çok olabilir. Kısaca söylemek gerekirse, taksonomik karakterler, “bir canlının sınıflandırmadaki yerine belli edecek nitelikteki özellikleridir”dir.

İki ayrı cins, tür vs. arasında bulunan bütün değişik morfolojik farklılıkların hepsi taksonomik karakterler sayılmaz. Bütün farklılıkların hepsini dikkate almaya gerek olmadığı gibi buna olanak da yoktur. Çünkü bütün karakterler sıralanacak olursa, herhangi bir canlının orjinal deskripsiyonu yapılırken sayfalarca yazı yazmak gerekir.

Birbirine çok yakın iki tür arasında dahi 400-600 arasında değişen miktarda çeşitli karakterler bulunduğunu hatırlarsak durumun ne kadar karışacağı kendiliğinden anlışılmış olur. Bu nedenle, taksonomistler bu kadar değişik karakterlerden ancak o türün sistematikteki yerini tayin edecek nitelik ve nicelikte olanlarını seçer. Burada, yalnız tek bir karakterin de bir türü belirmeye yeterli olmadığını da işaret etmek gerekir.

Esas olarak karakterleri bitkisel ve hayvansal karakterler olarak iki gruba ayırabiliriz.

Karakterler;

1.Eşit ağırlıkta olmalı (eşit taksonomik değer taşımalı),

2. Diğer karakterlerle uyum göstermelidir.

Evrimsel açıdan, taksonomide kullanılan karakterler tek değil, genellikle toplu olarak düşünülmelidir. Bir tek karaktere dayanarak yapılan sınıflandırma genellikle yanlış olur. Bitkileri sınıflandırırken, taşıdıkları karakterlerin ilkel ve ileri oluşlarının büyük rolü vardır. Sınıflamada, ilkel karakterler taşıyan bitkiler başa, ileri karakterler taşıyan bitkiler ise sona konur.

Karakterlerin bazıları “iyi”, bazıları “kötü” olabilir.

Kötü karakterler genellikle değişken olduğundan sistematikte kullanılmaz. Örneğin tüylülük, boy, renk tonları gibi karakterler yetişme ortamı özelliklerine göre değiştiğinden çoğu canlı için kötü karakterlerdir ve sınıflandırmada pek işe yaramazlar.

Sistematikte kullanılan iyi karakterler;

1. İncelenen örnekler arasında büyük değişkenlikler göstermemeli,

2. Genetik yönden kararlı olmalı, ortam modifikasyonundan etkilenmemeli,

3. Kullanılan öteki karakterlerle uyum göstermelidir.

Organizma üzerinde bulunan pek çok karakter arasında sadece belirli bir kısmı taksonomik karakter olabilir. Burada önemli olan karakterin ilgili taksonları birbirinden kesinlikle ayırdedebilmesidir.

Aynı populasyon içerisinde eşeysel özellikler, mevsimsel ya da nesillere bağlı özellikler, bireysel mutasyonlar, bütün varyasyonlarda görülen karakterler, genetik anormallikler taksonomik karakter olamazlar.

Buna karşılık populasyona malolmuş genotipik karakterler taksonları en az % 70 oranında ayırdedebiliyorsa taksonomik karakter sayılır. Ayırma yüzdesi %70-99 ise alttürlere özgü taksonomik karakterlerden bahsedilebilir. Tabii bunun yanında, alttürler için gerekli diğer yan kriterlerin de sağlanması şarttır. Türler için taksonomik karakterler % 100 ayırdedici olmalıdır.

Taksonomik karakterler çok çeşitlidir. Bazı çok basit görünen dış morfolojik özellik de taksonomik karakter olabilir, ya da çok zor gözlenebilen özel bir karakterdir. Bir diğer durum, taksonomik karakterlerin türden türe, cinsten cinse değişebilmesidir. Yani iki türü birbirinden ayırdedebilen bir taksonomik karakter başka iki tür söz konusu olunca ayırdedici özellik göstermeyebilir. Nitekim, tohum yüzeyi özellikleri çok benzer iki Silene türü için ayırt edici karekter olarak ortaya çıkarken, bazı gruplarda cins, altcins gibi kategorilerin tayininde önemli rol oynar.


CANLILARIN AYRIMINDA KULLANILAN KARAKTERLER

• 1. Morfolojik karakterler

• a. Genel dış morfolojik özellikler

• b. Iç morfolojik özellikler

• c. Embriyolojik özellikler

• d. Karyolojik özellikler

• 2. Fizyolojik karakterler

• a. Metabolik

• b. Serolojik, protein ve biyokimyasal

• c. Vücut salgıları

• d. Gene ait kısırlık faktörleri

• 3. Ekolojik karakterler

• a. Habitat ve konukçu

• b. Beslenme

• c. Mevsimsel değişimler

• d. Parazitler

• e. Konukçu reaksiyonları

• 4. Etolojik karakterler (davranış)

• a. Çiftleşme ve isolasyon mekanizmalarına ait davranış karakterleri

• b. Diğer davranışlar

• 5. Coğrafik karakterler

Kaynak: www.sistematiginesaslari.8m.com

Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr Kemal YILDIZ

---