Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Parazitizm tipleri nelerdir ?

---

Çeşitli cins ve türde olan parazitler, insanlarda olduğu gibi hayvan organizmasının farklı bölgelerinde yerleşir. Parazit ve yerleştikleri konak, birbirleri ile sürekli bir ilişki içindedir. Parazit ve konak arasındaki ilişkiye bağlı olarak değişik parazitizm tipleri meydana gelir:

• Ektoparazit: Konağın vücut yüzeyinde yaşayan parazitlere denir (örneğin; bit, pire, sivrisinek ve tatarcık gibi).
• Endoparazit: Konağın vücudu içinde yaşayan parazitlere denir (örneğin, hücrelerde; plasmodiumlar ve leischmanialar, dokularda; echinococcus granulosus, bağırsaklarda; taenia saginata ve enterobius vermicularis’ın yaşaması gibi).
• Zorunlu parazit: Tüm yaşamlarını parazit olarak tamamlayan (yumurta veya kist dönemleri hariç) canlılara denir (örneğin; plasmodiumlar, Entamoeba histolytica gibi).
• İsteğe bağlı (fakültatif) parazit: Ortamına bağlı olarak bazen özgür bazen parazit olarak yaşayan canlılara denir (örneğin; ensefalit yapan acanthamoeba türleri gibi).
• Yerleşici parazit: Yaşam boyu konağın vücudunda kalarak yaşayan parazite denir (örneğin; taenia saginata gibi).
• Geçici parazit: Zaman zaman konak vücuduna ihtiyacını karşılamak için gelen parazite denir (örneğin, sivrisinek, tatarcık’ın kan emmek için vücuda gelmesi gibi).
• Devamlı (sürekli) parazit: Yaşam süresince parazit olarak kalan, bir ya da birden fazla konakta yaşayan parazitlere denir (örneğin, plasmodiumlar insanda ve sivrisinekte yaşam sürdürmesi gibi).
• Dönemli (peryodik) parazit: Yaşamları süresince özgür ve parazit yaşamın ardı ardına devam etmesine denir (örneğin, sivrisineğin yumurta ve larva şekilleri su içinde, erişkin şekli dışarıda olup kan emerek yaşaması gibi).
• Şaşkın parazit: Normalde yaşaması gereken konaktan, başka bir konakta yerleşip yaşayan parazite denir (örneğin, geviş getiren hayvanlarda yaşayan fasciola hepatica’nın aynı zamanda insanda yaşaması gibi).
• Hiperparazit: Parazitin diğer bir parazite yerleşip yaşamasına denir (örneğin; sivrisinekte plasmodiumların yaşaması gibi).
• Monoksen (tek konaklı) parazit: Sadece bir tek canlıda veya konakta yaşamlarını sürdüren parazitlere denir (örneğin; ascaris lumbricoides, giardia intestinalis ve trichuris trichiura’nın sadece insanlarda yaşaması gibi).
• Heteroksen (çok konaklı) parazit: Birden fazlı canlıda veya konakta yaşamını sürdüren parazitlere denir (örneğin; Diphyllobothrium latum’un hem insanda hem de balıkta, taenia solium’un ise hem insanda hem de domuzda yaşaması gibi).

Kaynak:

T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Laboratuvar Hizmetleri Gaitada Parazitolojik İnceleme 2015 Ankara http://megep.meb.gov.tr

---