Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Meristemler ve Bitki Büyümesi

---

Vaskular bir bitki döllenmiş yumurta hücresinin bölünmesi ile başlayarak bütün yaşam süresince yeni hücreler oluşturur, yeni organlar meydana getirir ve bu olaylar bitki ölünceye kadar tekrarlanır. Gelişmenin erken embriyonik evrelerinde bütün genç organizmada hücre bölünmesi görülür, fakat embriyo büyüyüp bağımsız bir bitki halini alınca yeni hücrelerin oluşumu bitkinin belirli kısımlarına bırakılır, diğer bölgeler başka etkinliklerle ilgilenirler. Böylece bitkinin belirli bölgelerindeki embriyonik doku organizmanın yaşamı boyunca korunmaktadır; gelişmiş bir bitki farklılaşmış ve embriyonik dokuların bir karışımı olarak kabul edilmektedir. Sürekli olarak bölünebilirle yeteneğine sahip hücrelerin oluşturduğu embriyonik dokulara “meristem” adı verilir. Meristem kelime olarak meristos=bölünebilen sözcüğünden türevlenmistir. Meristemler etkinliklerini sonsuz devam ettirdiklerinden bu dokunun varlığı bitkileri hayvanlardan ayıran bir özelliktir. Bitkilerde meristematik etkinliklerden oluşan büyüme organizmanın bütün yaşamı boyunca görülür, diğer bir deyimle bitkiler “açık sistemlerdir”. Buna karşın hayvanlarda organizma olgunluğa erişince hücre bölünmesi durur, böylece hayvanlar “kapalı sistemleri” oluştururlar.
Genellikle meristemler sürgünlerin ve köklerin uç kısımlarında gelişirler. Ayrıca kalınlıkta sekonder büyüme gösteren bitkiler fazla miktarda “kambiyum” denilen “ek meristem” de içerirler. Apikal meristemlerin etkinliği ile başlıyan primer büyüme bitkinin her tarafına yayılıp hacımda ve yüzeyde fazlalaşmaya neden olur, ek meristem olarak kabul edilen kambiyumlar ise iletim sisteminin hacmim arttırmaktadır.

---